اقتصاد خانواده

اقتصاد خانواده

نفقه زن بر شوهر واجب است‏يعنى قانونا و شرعا مرد موظف است كليه مخارج خانواده را از قبيل خوراك و پوشاك و مسكن و حتى پول‏دكتر و دوا را تامين كند.و در صورت امتناع يا كوتاهى شرعا و قانونا موردبازخواست قرار خواهد گرفت.

زن و بچه،نيست و ندارم سرشان نمى‏شود،به هر حال ميخواهند.وخواسته‏هايشان حد و انتها ندارد.حس رقابت و چشم و همچشمى در آنان‏بسيار قوى است.بدين جهت مرد نمى‏تواند و صلاح هم نيست كه بدون قيدو شرط مطيع خواسته‏هايشان باشد.

مرد خردمند و با تدبير حساب خرج و دخل خانواده را به طور دقيق‏ميكند.اشياء و لوازم زندگى را به نسبت لزوم و احتياج درجه‏بندى ميكند.

حوائج ضرورى زندگى مانند خوراك و پوشاك را بر ساير چيزها مقدم‏ميدارد.مقدارى از درآمدش را براى حوادث روزگار از قبيل بيمارى وبيكارى و كسادى كنار ميگذارد.

مقدارى از آن را براى اجاره يا خريد خانه ذخيره ميكند.به فكرپول آب و برق و تلفن و ماليات و شهريه بچه‏ها نيز هست.اسباب و اثاث‏ضرورى زندگى را نيز در نظر ميگيرد.آنگاه درآمدش را با رعايت الاهم‏فالاهم بر آنها تقسيم ميكند.از اسراف و تبذير خوددارى ميكند.

سعى ميكند پايش را از گليم خويش درازتر نكند.هر خانواده‏اى كه‏دخل و خرجشان حساب داشته باشد.و با عقل و تدبير و رعايت اقتصادخرج كنند نه تنها دچار قرض و ورشكست نخواهند شد بلكه به زودى‏زندگى آبرومند و نسبتا خوبى پيدا خواهند كرد.

خداوند كريم اقتصاد و ميانه‏روى را از علائم ايمان شمرده در قرآن‏مجيد مى‏فرمايد:كسانى كه چون خرج كنند اسراف نكنند و بخل نورزند و ميان اين دو معتدل باشند ⁽⁴⁾ .

امام صادق (ع) فرمود:من براى كسى كه اقتصاد را رعايت كندضامن مى‏شوم كه فقير نشود ⁽⁵⁾ .

امام صادق (ع) فرمود:چهار دسته مردم دعايشان به هدف اجابت‏نخواهد رسيد.يكى از آنها كسى است كه مالش را بيهوده تلف كند آنگاه‏بگويد:خدايا روزى مرا برسان.پس خدا ميفرمايد: مگر به تو دستور ندادم‏كه اقتصاد را رعايت كنى؟ ⁽⁶⁾

عبد الله بن ابان ميگويد:از موسى بن جعفر (ع) راجع به انفاق برخانواده سؤال كردم.فرمود: اسراف و تنگ‏گيرى هر دو مكروه هستند.

ميانه‏روى را نبايد از دست داد ⁽⁷⁾ .

مرد خردمند و عاقبت‏انديش حتى القوه از قرض و نسيه خوددارى‏ميكند.و براى مصارف غير ضرورى خودش را به وام نمى‏اندازد.

اقتصادى كه بر پايه وامهاى بانكها و ساير مؤسسات استوار باشد شرعا وعقلا پسنديده نيست.

خريد اشياء قسطى گر چه ممكن است ظاهر زندگى را زيبا گردانداما خوشى و آسايش را از خانواده سلب ميكند.خانه قسطى،فرش قسطى،يخچال قسطى،بخارى قسطى،اتومبيل قسطى،تلفن قسطى،تلويزيون‏قسطى،ووووو اين هم شد زندگى؟!آخر چه لزومى دارد كه انسان اشياءغير ضرورى را به قيمتهاى گزاف بخرد و مقدارى از درآمدش را به‏صندوق بانكها و ساير مؤسسات بريزد؟آيا بهتر و عقلايى‏تر نيست كه قدرى صبر كند تا اوضاع اقتصاديش بهتر شود و همان اجناس را با قيمت‏ارزانتر به طور نقد خريدارى كند؟

درست است كه پول پيدا كردن خيلى در زندگى انسان تاثير داردليكن علم معاش و راه خرج كردن خيلى از آن مهمتر ميباشد.بسيارندخانواده‏هايى كه با وجود درآمد خوب هميشه گرفتار و مقروضند و به‏اصطلاح هميشه هشتشان گرو نهشان مى‏باشد.بر عكس،بسيارى ازخانواده‏ها با اينكه درآمد فوق العاده‏اى ندارند اما وضعشان از هر جهت‏خوب و آبرومند است و در كمال رفاه و آسايش زندگى ميكنند.تفاوت اين‏دو دسته در تدبير زندگى و علم معاش مى‏باشد.

بنابراين صلاح خانواده در اينست كه مرد با عقل و احتياط ياشخصا امور اقتصادى منزل را بر عهده بگيرد و اگر خريد و فروش دست‏ديگرى است‏به كار او نظارت داشته باشد.

در خاتمه تذكر اين مطلب لازم است كه گر چه رعايت اقتصاد كارى‏خوب و به صلاح خانواده است ليكن سختگيرى هم خوب نيست.اگروضع مالى مرد خوب است‏بايد در مخارج اهل و عيالش توسعه بدهد.به‏مقدار توانائى خويش لباس و خوراك خوب و منزل راحت‏برايش تهيه‏كند.

مال و ثروت براى خرج كردن و تامين مخارج زندگى است نه براى‏جمع كردن و باقى گذاشتن.بايد آثار و علائم مال و ثروت در زندگى انسان‏و خوراك و پوشاك خانواده‏اش نمايان باشد.آخر چه فائده‏اى دارد كه‏مرد شبانه‏روز زحمت‏بكشد و به خودش و خانواده‏اش سختى بدهد واموالى را روى هم بگذارد و از اين دنيا برود؟!ماداميكه زنده است زن و فرزندش آرزوى يك لباس زيبا و يك خوراك خوب داشته باشند و ازكمبود مواد غذايى هميشه بيمار و رنجور باشند ليكن بعد از مرگش درتقسيم اموال به سر و كله يكديگر بزنند؟!اگر خدا به انسان نعمت داده بايدبه همان نسبت در مخارج خانواده‏اش توسعه بدهد.غذا و لباس خوب‏برايشان تهيه كند.به مقدار توانايى خويش در هر فصلى ميوه‏هاى آن فصل‏را در اختيارشان بگذارد.

پيغمبر اسلام (ص) فرمود:از ما نيست كسى كه از جهت مال وثروت در وسعت‏باشد ليكن بر اهل و عيالش سخت‏بگيرد ⁽⁸⁾ .

موسى بن جعفر (ع) فرمود:عيال مرد اسيران او هستند.پس‏هر كس خدا به او نعمتى داده بايد در مخارج اسيرانش توسعه بدهد و الاممكن است نعمتهايش گرفته شود ⁽⁹⁾ .

امام رضا (ع) فرمود:سزاوار است مرد در مخارج اهل و عيالش‏توسعه دهد تا منتظر مرگش نباشند ⁽¹⁰⁾ .

امير المؤمنين (ع) فرمود:هر جمعه براى اهل و عيالتان ميوه تهيه‏كنيد تا به فرا رسيدن جمعه خوشنود گردند ⁽¹¹⁾